دکتر مامایی کیست و چه وظایفی دارد؟

دکتر مامایی (midwifery) به شخصی گفته می‌شود که آموزش کافی در زمینه مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی مرتبط با زنان را دیده باشد و در این حیطه مهارت کافی داشته باشد. ماما تحصیلاتی در مقطع کارشناسی یا بالاتر در رشته مامایی که یکی از زیرشاخه‌های علوم پزشکی است گذرانده است. بیشتر وظایف دکترهای مامایی به مادران باردار مربوط می‌شود. در حقیقت ماما برای حفظ سلامت نوزاد و مادر در بخش زایمان حضور دارد. در ادامه با ما همراه باشید تا با شغل دکتر مامایی و وظایف آن بیشتر آشنا شوید.

حیطه کاری دکتر ماما فقط به زایمان محدود نمی‌شود، متخصص مامایی وظایف دیگری در امر زایمان از جمله بهداشت باروری، آگاهی و آموزش در دوران بلوغ نیز دارد. در مورد اقدامتی که به بارداری مربوط است وظایف دکتر مامایی به 4 بخش تقسیم بندی می‌شود که عبارتند از:

پیش از اینکه برای بارداری اقدام کنید باید ابتدا وضعیت جسمانی خودش را بررسی کنید. برای این منظور می‌توان نزد دکتر مامایی بروید تا دکتر اصول مربوط به تغذیه و کمک‌های مورد نیاز برای دوران پیش از بارداری را در اختیار شما قرار دهد. اگر دچار ضعف جسمانی بودید متخصص مامایی به شما کمک کرده تا قبل از باردار شدن این مشکلات را رفع کنید، علاوه بر آن اگر مورد حادی مشاهده شد شما را به پزشک متخصص زنان و زایمان ارجاع می‌دهد.

دوران بارداری دوران بسیار حساسی است به همین دلیل باید مراقب حفظ سلامت مادر و جنین بود. برای این منظور نیز باید مراقبت‌های مورد نیاز انجام شود. در رابطه با این موضوع ماما شما را برای انجام موراد زیر راهنمایی می‌کند:

• مراقبت‌های بهداشتی
• مراقبت‌های پزشکی
• مراقبت‌های روانی
• مراقبت‌های عاطفی

در دوران بارداری فرد باردار باید به صورت مرتب با دکتر مامایی در ارتباط باشد، تا اگر مشکلی بروز پیدا کرد هر چه سریع‌تر او را راهنمایی کند.

هنگام انجام زایمان به صورت طبیعی وجود ماما می‌تواند کمک شایانی به روند زایمان کند. بدیهی است که مادران در این شرایط دچار استرس و ترس زیادی می‌شوند، به همین دلیل وجود یک مامایی با تجربه به عنوان همراه یا مشاور ضروری است.

از زمانی که فرد باردار بستری می‌شود تا وقتی که زایمان طبیعی شروع می‌شود به انجام کنترل‌ و معاینه اولیه نیاز بوده که دکتر ماما موظف به انجام آن‌ها است.

مراقبت‌های بعد از زایمان کمک شایانی به حفظ سلامت مادر و نوزاد کرده و فرآیند بهبود را سریع‌تر می‌کند. ماما موظف است برخی از مراقبت‌های لازم را برای مادر جنین انجام دهد و برخی از آن‌ها را برای بعد به او آموزش دهد. برخی از این مراقبت‌های پس از بارداری عبارتند از:

• مراقبت‌هایی همچون اندازه‌گیری فشار خون، نظارت روی از بین بردن ناراحتی‌ها، بررسی وضعیت رحم و تجویز داروهای مورد نیاز
• مراقبت و نظافت بعد از جراحی
• مشاوره دادن در مورد چگونگی شیردهی به نوزاد
• دادن آموزش درباره بهداشت جنسی
• مشاوره دادن در زمینه فعالیت‌های ورزشی
• ارائه حمایت احساسی به مادران

علاوه بر خدمات ذکر شده می‌توانید برای فعالیت‌های زیر نیز از متخصص مامایی کمک بگیرید:

• قرار دادن دستگاه IUD در رحم زنان به منظور جلوگیری از بارداری و انجام مراقبت‌هایی قبل و بعد از آن
• انجام تست پاپ‌اسمیر از دهانه رحم
• درمان‌های اولیه در زمینه ناباروری زنان
• انجام معاینات پستان
• درمان برخی از عفونت‌ها با تجویز دارو
• انجام تست‌های غربالگری
• مشکلات در روابط زناشویی
• تشخیص و شناسایی زایمان‌های پرخطر
• کمک به مادران در هنگام مواجهه با سقط جنین

لازم به ذکر است که دکتر مامایی قادر به ارائه خدمات مختلفی در مراکز زایمان، کلینیک، بیمارستان و خانه است.

دکترهای مامایی می‌توانند بعضی از خدمات پزشکی را ارائه دهند، ولی رشته تحصیلی آن‌ها و دوره‌هایی که می‌بینند با سایر پزشکان متفاوت است. همچنین دکتر مامایی می‌تواند در یکی از شاخه‌های مامایی تا مقطع دکترای حرفه‌ای تحصیل کنند، با این وجود وظایف آن‌ها با پزشکان متخصص زنان تفاوت­‌هایی دارد. در ادامه تفاوت‌های بین مامایی و پزشک زنان و زایمان را به شما توضیح خواهیم داد.

معمولا دکتر مامایی، هنگام انجام زایمان تمام تلاش خود را می‌کند تا مراقبت‌های مورد نیاز را در اختیار فرد باردار قرار بدهد و همچنین نقش حامی را برعهده می‌گیرد. وقتی تشخیص داده شود که فرد زایمانی مشکل و پرخطری دارد، به صورتی که به جراحی نیاز است، متخصص زنان عمل سزارین انجام داده و علاوه بر روند تولد نوزاد و مراقبت­‌های پزشکی که به مادر مرتبط است را نیز انجام می­‌دهد.

در حقیقت بهتر است بدانید که هنگام زایمان طبیعی ماما نقش پررنگ‌تری دارد. توجه داشته باشید که برای بیماری­‌هایی که به زنان مربوط می‌شود و به انجام جراحی نیاز است، مجددا مراجعه به پزشک زنان نیاز است. اگر مشکلاتی همچون فشار خون بالا دارید یا سابقه سقط جنین و تشنج دارد، توصیه می‌شود که در دوران بارداری خود از دکتر مامایی کمک بگیرید.

لازم به ذکر است که متخصص مامایی قادر به درمان بیماری‌­های جزئی بوده و رعایت اصول اولیه بهداشت را به شما آموزش می‌دهند، ولی پزشک زنان بیماری­‌های حساس و پیچیده‌­تری را مورد بررسی قرار داده و درمان می‌کند.

بهتر است شخصی که به فکر انتخاب این شغل است، به غیر از تحصیلات دانشگاهی مهارت‌­ها و تجربه کافی و مورد نیاز را در این زمینه داشته باشد. برخی از این مهارت‌ها عبارتند از:

• برخورداری از مهارت­‌های لازم و روحیه بالا برای کار تیمی
• داشتن حوصله و صبر کافی
• حفظ آرامش در شرایط پر استرس و تنش‌­زا
• داشتن مهارت­‌های مورد نیاز برای کار با ابزار پزشکی
• روابط عمومی بالا
• تصمیم گیری مناسب در شرایط بحرانی

اکثر افراد وقتی که می‌خواهند برای بارداری اقدام کنند، برای همراهی در دوران بارداری ترجیح می‌دهند که نزد یک دکتر متخصص مامایی بروند و از او مشاوره بگیرند. برای انتخاب متخصص مامایی بهتر است به نکات زیر را توجه داشته باشید تا دوران بارداری و زایمان بهتر و راحت‌تری را سپری کنید:

• سابقه حضور دکتر مامایی و تعداد زایمان­‌هایی که در آن مشارکت داشته
• آموزش‌­هایی در دوران بارداری در اختیار شما قرار می­‌دهد.
• داشتن اطلاعات کافی در زمینه انجام آزمایشات و غربالگری­‌های باردار

در صورتی که یکی از شرایط زیر را دارید می‌توانید به متخصص مامای مراجعه نمایید:

• در صورتی که می‌خواهید برای بارداری اقدام کنید و در مورد سلامت عمومی، تغذیه و دریافت ویتامین‌ها به مشاوره نیاز دارید.
• اگر با مشکلاتی همچون عفونت، درد و خونریزی هنگام مقاربت و غیره مواجه هستید.
• اگر اقدام به بارداری کردید ولی بعد از 1 سال هنوز موفق نشده‌اید.
• در صورتی بارداری خطرناکی همچون سقط جنین داشتید.

مهم‌ترین خدماتی که دکتر مامایی ارائه می‌دهد عبارتند از:

• معاینه زنان
• ارائه مراقبت‌های اولیه پس از زایمان
• بررسی وضعیت مادران هنگام زایمان
• آموزش سبک زندگی و تغذیه سالم به زنان
• تشخیص بیماری‌های دوران بارداری
• تشخیص بیماری‌های زنان
• ارائه مراقبت‌های قبل از بارداری
• آموزش بهداشت زنان که به مسائل جنسی بانوان در دوره‌های مختلف از قبیل بلوغ، باروری و یائسگی مربوط است.
• کمک به پیشگیری از بیماری‌های زنان مانند سرطان سینه و خونریزی‌های غیرطبیعی رحم
• مشاوره در زمینه‌های مختلفی همچون روش‌های ضد بارداری، بهداشت زنان، مشاوره قبل از ازدواج، آموزش و مشاوره نگهداری از نوزاد و مشاوره قبل از بارداری
• ارجاع بیماران به پزشک متخصص زنان و زایمان در صورت نیاز

دکتر مامایی حرفه‌ای و خوب باید یکسری ویژگی داشته باشد تا بتواند در شغل خود موفق عمل کند، برخی از ایت ویژگی‌هاعبارتند از:

• برخورداری از مهارت‌های عملی بالینی همچون توانایی ارائه مراقبت‌های بهداشتی، ارائه مشاوره‌های بهداشتی و نظارت بر زایمان
• دارای دانش و تخصص کافی در زمینه بارداری، قبل از زایمان، پس از زایمان، هنگام زایمان و مراقبت‌های بهداشتی زنان
• داشت تعهد و پشتکار و اخلاق حرفه‌ای
• داشتن توانایی بالایی برای برقراری ارتباط موثر با بیماران همچون ارتباط احساسی مثبت، گوش دادن فعال، توانایی ارائه اطلاعات به بیماران به شیوه قابل درک
• توانایی ارائه یک کار تیمی با‌کیفیت به دلیل ارتباط داشتن با سایر پزشکان متخصص
• آشنایی با به‌روز‌ترین و جدیدترین دستاوردها و تحقیقات علمی مربوط به در زمینه بهداشت و پزشکی زنان به دلیل پیشرفت‌های مداوم در این حوزه

مامایی از شاخه‌­های علوم پزشکی بوده که وظایفی را بعد از گذراندن دوره‌­های دانشگاهی در زمینه بهداشت زنان برعهده دارد. متخصصین ماما خدماتی از قبیل مشاوره قبل از ازدواج، تنظیم خانواده و سایر موارد را برای انجام مراقبت‌های دوران قبل از بارداری تا زمان زایمان به فرد باردار ارائه می‌دهند. در این مقاله وظایف و خدمات دکتر مامایی را بیان کردیم، امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.