کامپوزیت دندان چیست؟ انواع، هزینه و مزایا و معایب آن

امروزه کامپوزیت دندان یکی از محبوب‌ترین خدمات دندانپزشکی در زمینه زیبایی به شمار می‌رود، این روش طرفداران زیادی به دلیل سریع بوده و مقرون به صرفه بودن دارد. کامپوزیت یک روش بسیار مناسب برای از بین بردن عیوب جزئی دندان همچون شکستگی، از بین بردن زردی و لکه، پرکردن حفره دندان، برطرف کردن نامرتبی و کجی دندان و رفع فاصله‌ی بین دندان‌ها می‌باشد.

برای انجام این روش، دندانپزشک از متریال خام دندان جدیدی می‌سازد. به همین دلیل مهارت، ظرافت و دقت کار دندانپزشک بر روی نتیجه نهایی بسیار موثر استف در نتیجه حتما برای انجام کامپوزیت باید دقت زیادی در انتخاب دندانپزشک داشت. در ادامه با ما همراه باشید تا با مزایا و معایب استفاده از این روش بیشتر آشنا شوید.

کامپوزیت (composite) از مواد چسبنده‌ای تشکیل شده که میان عاج و مینای دندان پیوندی بسیار قوی ایجاد می‌کند تا فرآیند ترمیم دندان‌ها را راحت‌تر کند. برای انجام کامپوزیت دندان متریال و مواد مخصوص مورد استفاده قرار می‌گیرد. مواد استفاده شده برای انجام این روش ترکیبی از مواد پلاستیکی، رزین و شیشه‌ای بوده که به آسانی رنگ می‌‎شود و فرم می‌گیرد. قرار دادن این روکش‌ها روی دندان نسبتا سریع و آسان است.

ترکیبات کامپوزیتی از انواع مختلفی تشکیل شده که از این ترکیبات برای زیبایی و ترمیم دندان‌ها استفاده می‌شود. در نهایت این ترکیبات به یک شکل خمیری درآمده و به سادگی وارد ناهمواری‌ها و حفره‌های دندان می‎‌شود تا آن را پر کند و بعد از تابش نور حالت خمیری آن سفت می‌شود. این ترکیبات فاقد هرگونه ترکیب فلزی بوده و کاملا همرنگ دندان‌ها طبیعی هستند. کامپوزیت قیمت مقرون به صرفه‌ای داشته و همچنین ظاهر آن بسیار طبیعی است، به همین دلیل این روش به سرعت برای ترمیم دندان‌ها جای آمالگام نقره را گرفت.

از اصلی‌ترین کاربردهای انجام این روش می‌توان به ترمیم دندان‌ها اشاره کرد. یکی از عیوب بسیار رایج و متداول مربوط به دندان‌ها، حفره‌های کوچک دندانی بوده به دلیل پوسیدگی دندان روی سطح دندان‌ها ایجاد می‌شوند. این حفره‌ها ظاهر دندان‌ها را نامرتب و زشت می‌کند. دلایل متعددی همچون تولید اسید توسط باکتری‌ها و پلاک‌های دهان باعث ایجاد این پوسیدگی‌های دندان شده و در نتیجه موجب فرسایش مینای دندان می‌شوند. از کامپوزیت می‌توان برای پر کردن این حفره‌ها استفاده کرد. مواد کامپوزیت به سادگی درون این حفره‌ها نفوذ کرده و آن‌ها را پر می‌کند.

از دیگر کاربردهای کامپوزیت، بهبود ظاهر و افزایش زیبایی دندان‌ها و لبخند است. می‌توان از این روش برای ترمیم دندان‌هایی که عاجشان ساییده شده و یا دندان‌های شکسته استفاده کرد. همچنین می‌توان دندن‌های نامرتب و فاصله‌دار را نیز با کامپوزیت اصلاح کرد. برای سفید شدن، از بین بردن زردی، اصلاح نامرتبی دندان‌ها نیز می‌توان از کامپوزیت استفاده کرد.

انجام کامپوزیت برای دندان‌های فاصله‌دار و شکسته فقط اهداف زیبایی نداشته و جزو روش‌های درمانی نیز به شمار می‌رود. این روش برای بهبود دندان درد و از بین بردن مشکلات فک و دهان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از دیگر کاربردهای مهم کامپوزیت می‌توان به حفظ سلامت و دوام دندان‌ها به منظور جلوگیری از پوسیدگی‌های احتمالی دندان اشاره کرد. از این روش برای کج بودن دندان‌ها و بدشکلی‌های دیگر دندان نیز می‌توان استفاده کرد. با استفاده از آن دندان‌ها یکدست و صاف می‌شود. با این روش می‌توان کل دندان‌ها و یا برخی از دندان‌ها را روکش کرد. از پرکاربردترین و محبوب ترین کامپوزیت‌های دندان می‌توان به کامپوزیت دندان جلو، کامپوزیت دندان خرگوشی و کامپوزیت دندان نیش اشاره کرد.

برای ساخت کامپوزیت از متریال‌ها و تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌شود، به همین دلیل انجام این روش انواع مختلفی با کاربردهای متفاوتی دارد. دندانپزشک با توجه به عوامل زیر بهترین نوع کامپوزیت را برای مراجعه کننده انتخاب می‌کند:

• نوع دندان‌ها
• شرایط فرد
• تعداد دندان‌ها

انواع کامپوزیت‌های دندانی شامل موارد زیر می‌شود:

• روکش‌های سرامیکی (پرسلن)
• رزین کامپوزیت‌ها
  • ماکروفیل‌ها
  • میکروفیل‌ها
• هیبریدها
  • نانو هیبریدها
  • میکرو هیبرید ها
  • هیبریدهای معمولی
• کامپوزیت ips

این موارد انواع مختلف کامپوزیت بوده که در شرایط مشخصی برای زیبایی و یا ترمیم دندان‌ها استفاده می‌شوند. در ادامه بعضی از این انواع کامپوزیت دندان را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

پرسلن‌ها یک نوعی مخصوص از مواد سخت سرامیکی بوده که برای ترمیم و افزایش زیبایی دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای تکنیک به اندازه‌گیری‌های کامپیوتری و قالب‌گیری‌های تخصصی نیاز است. تمامی قالب‌ها برای مراجعه‌کننده‌ به شکل اختصاصی درست می‌شوند. این روکش‌های سرامیکی بیشتر برای ترمیم دندان‌های خلفی و خلفی و برطرف کردن مشکلات جدی‌تر دندان‌ها کاربرد دارند.

وقتی ترکیبات رزین‌های اکریلیکی توسعه یافت، این ترکیبات تبدیل به ذرات معدنی و پایه پلیمرهای رزینی و برای ترمیم‌ها مورد استفاده قرار گرفتند. به صورت کلی این دسته از مواد به رزین‌های کامپوزیتی معروف هستند. این مواد از یک پایه رزینی و ترکیب پرکننده معدنی تشکیل شده‌اند که با خواص فیزیکی مناسب و قدرت بالایی به دندان‌ها باند می‌شوند.

معمولا این نوع از کامپوزیت را بر اساس ترکیب پرکننده معدنی، مقدار و اندازه طبقه بندی می‌شوند که عبارتند از:

• کامپوزیت معمولی
• کامپوزیت‌های میکروفیل
• کامپوزیت‌های ماکروفیل
• کامپوزیت‌های هیبریدی و نانو هیبرید

همچنین آن‌ها را متناسب با ویژگی‌های جابه‌جایی کبه دو دسته، روان و بسته‌بندی نیز طبقه‌بندی می‌کنند. متریالی که برای ساخت این کامپوزیت‌ها استفاده می‌شود با یکدیگر متفاوت بوده و همچنین اندازه‌های آن‌ها نیز متنوع است. بعضی از آن‌ها ذرات ریزتری داشته ونوحه استفاده و دوام آن‌ها نیز با یکدیگر متفاوت است.

دسته دیگر از انواع کامپوزیت‌ها که جدیدترین نوع آن‌ها هستند، کامپوزیت‌های ips نام دارد. آن‌ها استحکام و دوام بالاتری داشته و به دلیل ساختار و ماهیتی که دارند نسبت به سایر کامپوزیت‌ها بیشتر با لثه سازگار هستند. در نتیجه بروز مشکلات مربوط به لثه مانند عفونت لثه یا سایر مشکلات ناشی از آن در این نوع از کامپوزیت‌ها کمتر مشاهده می‌شود.

کامپوزیت‌ها بر اساس نوع و محل استفاده از آن‌ها نیز به چند دسته تقسیم‌بندی می‌شند که عبارتند از:

• کامپوزیت‌های خلفی
• کامپوزیت‌های قدامی
• ونیر کامپوزیت مایع و غیره

در کل انواع مختلف کامپوزیت‌ها برای اهداف مختلفی استفاده می‌شود. در آخر می‌توان گفت آن‌‌ها برای رفع مشکلات مختلف و زیبایی دندان مورد استفاده قرار می‌گیرند.

می‌توان گفت ژاپن، آمریکا و آلمان در این زمینه سه کشور معتبر هستند. این کامپوزیت‌ها از نظر کیفیتی تفاوت چندانی نداشته ولی حدودا قیمت خرید متفاوتی دارند. معمولا انتخاب بین این گزینه‌ها به نوع و رنگ دلخواه مراجعه کننده بستگی دارد. برندهای زیر مارک‌های معتبر و خوب کامپوزیت ونیر هستند:

• کامپوزیت IPS (شرکت ایوکلار آلمان)
• کامپوزیت توکویاما (ژاپن)
• کامپوزیت سارمکو سوئیس)
• کامپوزیت جیانیال (ژاپن)
• کامپوزیت زنیت (آلمان)

چند مرحله اساسی برای انجام کامپوزیت دندان وجود دارد که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:

برای انجام این کار ابتدا باید دهان و دندان‌ها آماده شوند. برای آماده‌کردن دندان‌ها باید مشکلات مختلفی همچون ترمیم دندان‌های جرم‌گرفته، درمان عفونت‌ لثه، درمان عفونت دندان‌ها و سایر مشکلات مربوط به آن‌ها به طور کامل برطرف شود. توجه داشته باشید که پیش از انجام کامپوزیت درمان دندان‌ درد امر مهمی است.

برای آماده کردن دندان‌ها می‌توان به مواردی همچون کشیدن دندان‌های معیوب، پرکردن، کانال‌کشی ریشه و سایر خدمات دندانپزشکی اشاره کرد. با اینکه یکی از مهم‌ترین کاربردهای کامپوزیت دندان سفید شدن دندان است، ولی در بعضی موارد قبل از انجام این روش دندان‌ها را سفید نیز می‌کنند.

مرحله بعدی اچ کردن مینای دندان که در این مرحله از اسید مخصوصی به منظور سفت و محکم کردن دندان‌ها و مینای آن‌ها استفاده می‌شود، تا مواد کامپوزیت بر روی دندان‌ها مستحکم‌تر و بهتر باند شوند.

در این مرحله باید رنگ کامپوزیت مطابق با سلیقه مراجعه کننده انتخاب شود. کامپوزیت دندان‌ها دارای رنگ بندی مختلف و متعددی است. توجه داشته باشید که بهتر است از رنگ‌های سازگار و مناسب دندان‌ها استفاده شود. مورد استفاده روی دندان‌ها میز انتخاب شود. رنگ‌های کامپوزیت دندان متفاوت است و باید از رنگ مناسب و سازگار با دندان‌ها استفاده شود.

این ترکیبات در رزین کامپوزیت‌ مستقیما بر روی دندان‌ها گذاشته می‌شوند. در ابتدا مواد باندینگ و چسب بر روی دندان‌ها گذاشته شده سپس کامپوزیت دندان به‌ شکل لایه‌لایه بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرند. در آخر نیز مراحل ترمیم با توجه به دلیل انجام کامپوزیت و سطح و تعداد دندان‌هایی که نیاز به کامپوزیت دارند انجام می‌شود. توجه داشته باشید که مراحل ترمیم و کامپوزیت دندان نیش، کامپوزیت دندان خرگوشی، کامپوزیت روی دندان‌شکسته، بستن فاصله بین دندان‌ها با کامپوزیت و غیره با یکدیگر متفاوت است. در آخر نیز فرم‌دهی پایانی انجام شده تا به خوبی مواد بر روی دندان‌ها قرار بگیرد.

در کل کامپوزیت دندان یک روش درمانی و زیبایی برای برطرف کردن مشکلات جزئی است. افرادی که به فکر کامپوزیت هستند باید از سلامت عمومی لثه و دهان برخوردار باشند. برخی از مشکلات جزئی مربوط به دندان‌ها عبارتند از:

• ترمی شکستگی‌های کوچک دندان
• بر طرف‌ کردن لکه و زرد شدن دندان
• پر کردن دندان
• کاهش فاصله بین دندان‌ها
• ترمیم ساییدگی دندان

در صورتی که هر یک از شرایط ذکر شده را دارید، کاندیدای خوبی برای انجام این روش هستید.

کامپوزیت گزینه مناسبی برای بسیاری از افراد برای برطرف کردن مشکلات دندان است، با این وجود بعضی از افراد برای انجام این روش کاندیدای خوبی نیستند. افراد زیر برای انجام کامپوزیت گزینه مناسبی نیستند:

• مبتلا به عفونت لثه
• دندان درد شدیدی
• عدم سلامت عمومی دهان و دندان
• از بین رفتن مقدار زیادی از مینای دندان
• دارای مشکلات اساسی دندان، فک و دهان
• پوسیدگی و ساییدگی شدید دندانی
• دندان‌ قروچه‌ کردن شدید
• دندان‌های به‌ شدت به هم ریخته و نامرتب
• بیماری‌های مربوط به لثه و دهان
• ناهنجاری‌های فک و دهان

روکش کامپوزیت تاثیر زیادی بر روی ظاهر و صورت داشته و زیبایی لبخند را چندین برابر می‌کند. این تکنیک علاوه بر کارایی که دارد بسیار در دستری و راحت است. همانطور که گفته شد کامپوزیت از رزین که قابلیت قالب‌گیری بسیار راحتی دارد ساخته شده‌ است. این کامپوزیت‌ها به دندان‌ها محکم می‌چسبد و ها با دندان‌ ساختار متناسب و سازگاری دارد.

این لایه کامپوزیت یک عایق خوب روی دندان‌ها است. یک از مزیت‌های کامپوزیت‌ همرنگ‌ بودن با دندان‌های طبیعی است. با انتخاب رنگ‌های کامپوزیت دندان می‌توان مشابه با رنگ دندان‌ها، ظاهر زیبا و طبیعی‌ به صورت داد. علاوه بر آن با استفاده از این روش می‌توان بعضی از ظواهر قابل رویت و آسیب‌ دیده مربط و به دندان‌ها را همچون دندان‌های کج و دندان‌های خرگوشی را برطرف کند. برای صاف کردن دندان‌های کج نیز کامپوزیت موثر است.

لازم به ذکر است که ترکیبات کامپوزیت در مقایسه با متریال فلزی از انعطاف‌پذیری بهتری برخورد است، به همین دلیل استفاده از این روش برای ترمیم دندن‌ها بهتر است. همچنین ونیر کامپوزیت را می‌تواتن برای پرکردن حفره‌هایی که بر روی دندان‌های حساس ایجاد شده نیز استفاده کرد.

مراقبیت‌های بعد از کامپوزیت بر روی میزان عوارض و معایب استفاده از این روش بسیار موثر است. به عنوان مثال ریسک زرد شدن و یا شکستن روکش‌های کامپوزیت از شایع‌ترین عوارض این تکنیک است.

روکش‌های کامپوزیت در برخی از مواقع باعث افزایش حساسیت دندان‌ها شده و در نتیجه احتمال مشکلاتی همچون دندان‌ درد، حساس‌شدن دندان و حساسیت و درد لثه‌ها را افزایش می‌دهد. امکان دارد تا مدتی بعد از انجام این روش دردهای موقتی نیز ادامه داشته باشد، مخصوصا پس از خوردن غذاهایی که بیش از حد گرم یا سرد و جویدن غذاهای سفت. لازم به ذکر است که این مراقبت‌ها تا میزان زیادی بر روی طول عمر کامپوزیت‌ها موثر است. توجه داشته باشید که خوردن نوشیدن‌های داغ مثل چای دندان‌ها را آسیب‌پذیرتر و حساس‌تر می‌کند.

در صورتی که دندانپزشک برای انجام کامپوزیت مهارت و تجربه کافی نداشته باشد و یا اینکه بیش از حد مینای دندان تراشیده شود و یا در صورتی که از متریال بی‌کیفیتی استفاده شود، با خود عوارض و مضرات متعددی به همراه داشته که بعض از آن‌ها عبارتند از:

• عفونت و حساسیت لثه
• پوسیدگی دندان‌ها
• عدم یک‌دست شدن دندان‌ها
• بوی بدن دهان
• همرنگ نبودن دندان‌ها
• فاصله بین دندان‌ها

در روزی که می‌‍خواهید کامپوزیت انجام دهید نباید از غذاها‌ی خیلی سفت استفاده کرده و باید مایعات و غذاهای نرم مصرف کنید. همچنین باید از نوشیدنی‌ها و غذاهای بسیار داغ نیز اجتناب کنید. توجه داشته باشبد که رعایت کردن بهداشت دندان و دهان، پرهیز ار جویدن و گاز زدن مواد غذایی سفت و سایر مواردی بر روی کارای و طول عمر این روش موثر می‌باشد.

همانطور که گفته شد دوام کامپوزیت دندان با مراقبت و رعایت بهداشت دندان و دهان رابطه مستقیمی دارد. با این وجود می‌توان گفت طول عمر کامپوزیت دندان حدود 5 تا 8 سال است.

قیمت کامپوزیت دندان به عوامل متعددی بستگی دارد که عبارتند از:

• تجربه و مهارت دندان‌پزشک
• مواد و برند مورد استفاده
• مدت زمان انجام کامپوزیت
• درمان‌ها و آماده‌سازی‌های اولیه
• شرایط دندان‌ها و میزان سلامت آن‌ها
• نوع کامپوزیت
• تعداد دندان‌هایی که به کامپوزیت نیاز دارند

لازم به ذکر است که هزینه انواع مختلف کامپوزیت‌‌ها مانند کامپوزیت دندان‌های جلو، کامپوزیت دندان خرگوشی، کامپوزیت روکش دندان‌های کامل با یکدیگر متفاوت است. نکته دیگری که بر روی هزینه این روش درمانی و زیبایی موثر است، هدف انجام کامپوزیت است. یعنی هزینه کامپوزیت برای ترمیم دندان‌های شکسته، دندان‌های کج و یا دندا‌های زرد شده متغیر است. علاوه بر آن مکانی که مطب دندانپزشک در آن قرار دارد نیز بر روی هزینه کامپوزیت موثر است.

عملکرد لمینیت سرامیکی و کامپوزیت ونیر مشابه به یکدیگر بوده ولی در نحوه ساخت و نوع ماده با یکدیگر متفاوت هستند. انجام کامپوزیت ونیر برای هر فک در 1 جلسه انجام می‌شود ولی برای انجام لمینیت سرامیکی با تراش کم دندان‌ها، قالب گیری و ارسال آن برای ساخت به لابراتوار همراه بوده و در 2 جلسه انجام می‎گردد. فاصله این 2 جلسه حدود 3 هفته است. معمولا برای انجام کامپوزیت نیازی به تراشیدن دندان‌ها نیست مگر در مواقعی که دندان‌ها بیرون زده باشند. ولی برای انجام لمینیت سرامیکی دندان‌ها حدود نیم میلی‌متر تراشیده می‌شوند که به موقعیت آن‌ها از لحاظ عقب و جلو بودن نیز بستگی دارد.

لازم به ذکر است که ماندگاری کامپوزیت ونیر حدود 5 تا 8 سال است، ولی ماندگاری لمینیت سرامیکی حدود د 10 تا 20 سال می‌باشد. کامپوزیت ونیر قابل پولیش بوده و مانند دندان‌های طبیعی رنگ می‌گیرد، همچنین دچار شکستگی نمی‌شود. لمینیت سرامیکی ماندگارتر و محکم تر از کامپوزیت ونیر است. تراشیده شدن دندان‌ها یکی از معایب لمینت سرامیکی نسبت به کامپوزیت ونیر است.

در صورتی که به تغییرات کمی روی دندان‌ها نیاز باشد و همچنین عملکرد دندان‌ها نیز مد نظر باشد، انتخاب مناسب ونیر کامپوزیت است. برای انجام کامپوزیت ونیر نیازی نیست که مانند لمینت سرامیکی در لابراتوار تهیه شود، به همین دلیل نصب آن سریع‌تر است. علاوه بر آن برای انجام کامپوزیت به تراشیدن دندان نیازی نبوده در نتیجه آسیب کمتری به دندان‌ها خواهد رسید.

• رادیوگرافی دندان چیست؟ انواع رادیولوژی دندان
• لمینت دندان چیست و چگونه انجام می‌شود؟

کامپوزیت‌ دندان یک روش‌ بسیار موثر و کاربردی برای برطرف کردن مشکلات جزئی دندان‌ها بوده که کمک شایانی به زیباتر شدن و بهبود ظاهر لبخند افراد می‌کند. کامپوزیت انواع مختلفی داشته که متناسب با شرایط دندان و سلیقه مراجعه کننده انتخاب می‌شود. کامپوزیت یک گزینه ایده‌آل برای بهبود فاصله دندانی، از بین بردن زردی دندان و رفع دندان‌های کج می‌باشد. توجه داشته باشید که کامپوزیت دندان را حتما باید در کلینیک دندانپزشکی معتبر که از متریال و برندهای باکیفیت استفاده می‌کنند، توسط یک دندانپزشک متخصص، ماهر و باتجربه انجام داد.