پوکی استخوان در کودکان یک بیماری پنهان است که معمولا در سنین بالا تشخیص داده می‌شود اما این بیماری ممکن است کودکان را نیز مبتلا کند. بیماری پوکی استخوان به مرور زمان باعث ضعیف شدن استخوان‌ها و افزایش احتمال شکستگی می‌شود. پوکی استخوان در کودکان موجب اختلال در رشد آن‌ها شده و سبب به وجود آمدن درد و تغییر شکل استخوان‌ها می‌شود. این بیماری بر اثر کافی نبودن بافت تشکیل استخوان در بدن یا تحلیل استخوانی با تراکم زیاد می‌باشد. این موارد به مرور زمان بر ساختار و استحکام استخوان‌ها تاثیر گذاشته و آن‌ها را در معرض شکستگی قرار می‌دهند.
هر چند بیماری پوکی استخوان در میان کودکان و جوانان کمتر است اما در مواردی کودکان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این مقاله به توضیحات بیشتر درباره پوکی استخوان در کودکان می‌پردازیم و علائم، علت‌ها و نیز عوارض طولانی‌مدت این بیماری را بررسی می‌نماییم.
علل پوکی استخوان در کودکان و نوجوانان
↑بیماری پوکی استخوان در کودکان و نوجوانان معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که کودک دچار یک اختلال پزشکی زمینه‌ای شده باشد یا با داروهایی که برای درمان آن اختلال استفاده می‌شوند بروز پیدا می‌کند، که به این حالت از بیماری، پوکی استخوان ثانویه اطلاق می‌شود. این بیماری ممکن است نتیجه یک اختلال ژنتیکی مانند اختلال استئوژنز ایمپرفکتا (بیماری شکنندگی استخوان) باشد. هر نوع بیماری که به صورت ژنتیکی یا سیستمیک در کودک وجود دارد احتمال ابتلا به بیماری پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.
کودکان ممکن است با مصرف برخی از داروها بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار بگیرند، شرایطی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- شرایط روماتولوژی مانند آرتروز جوانی یا لوپوس
- اختلالات عصبی عضلانی مانند فلج مغزی، دیستروفی عضلانی، بی‌حرکتی
- شرایط غدد درون‌ریز مانند پرکاری تیروئید، هایپر پاراتیروئیدیسم، سندرم کوشینگ، بلوغ تاخیری
- سندرم سوء جذب
- بی‌اشتهایی عصبی
- بیماری کلیوی
- بیماری کبد
داروهایی که خطر پوکی استخوان را افزایش می‌دهند:
- برخی از داروهای ضد تشنج (به عنوان مثال برای صرع)
- کورتیکواستروئیدها (به عنوان مثال برای آرتریت روماتوئید، آسم)
رفتارهایی که خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهند:
- بی‌تحرکی طولانی‌مدت یا عدم تحرک
- تغذیه نامناسب، به ویژه کمبود کلسیم و ویتامین دی
- ورزش بیش از حد که منجر به آمنوره (فقدان عادت ماهانه) شود
برای آگاهی از اینکه کودک شما به بیماری پوکی استخوان مبتلا شده یا خیر بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت نمایید.
علائم پوکی استخوان در کودکان
↑بیماری پوکی استخوان در کودکان به شکل‌های مختلفی ظاهر می‌شود. در برخی موارد کودکان در اثر ضربه یا زمین خوردن دچار شکستگی‌های مداوم می‌شوند، برخی دیگر ممکن است شکستگی‌های مهره‌ها را تجربه کنند که معمولا منجر به کاهش قد، کمردرد و تغییر شکل ستون فقرات می‌شود. باید به این امر توجه داشته باشید که در برخی موارد شکستگی‌های فشاری مهره‌ها علائمی ایجاد نمی‌کنند و پزشک متخصص با عکس‌برداری به کمک اشعه ایکس می‌تواند آن‌ها را تشخیص دهد.
پیامدهای درازمدت تراکم استخوان پایین در دوران کودکی
↑با توجه به اینکه بیش از 90 درصد از توده استخوانی بزرگسالان در طی دو دهه اول زندگی به دست می‌آید، پیامدهای احتمالی درازمدت تراکم استخوان پایین در جوانان شایسته بیشترین توجه است. برخی از مطالعات تأثیر بیماری‌های استخوانی را در دوران کودکی بر تراکم استخوان و خطر شکستگی در سنین بزرگسالی ارزیابی کرده‌اند و بر پیشگیری از پیشرفت این بیماری تاکید بسیار دارند.
استخوان‌های کودکان را چگونه تقویت کنیم؟
↑به صورت کلی فعالیت بدنی برای کودکان در هر سنی مفید می‌باشد، اما پیشنهاد ما برای کودک شما فعالیت‌های بدنی استقامتی مانند ورزش‌های آمادگی جسمانی، پیاده‌روی، دویدن، رقص، ژیمناستیک، بسکتبال یا فوتبال است. برخی ورزش‌ها نیز در تقویت استخوان‌ها به منظور جلوگیری پوکی استخوان در کودکان موثر هستند مانند تمرین کردن با وزنه.
چگونه از پوکی استخوان در کودکان پیشگیری کنیم؟
↑پزشکان برای پیشگیری از هر بیماری راهکارهایی را پیشنهاد می‌دهند، برای بیماری پوکی استخوان نیز مواردی به شرح زیر پیشنهاد می‌شود:
- مصرف کافی کلسیم و ویتامین D (از طریق مواد غذایی یا مکمل‌ها)
- فعالیت بدنی منظم مانند تمرینات تحمل وزن (پیاده‌روی، یوگا و تمرینات مقاومتی)
- کاهش مصرف الکل و سیگار
- انجام آزمایش‌های دوره‌ای برای بررسی تراکم استخوان
غذاهای مناسب برای تقویت استخوان کودک
↑بدن انسان به طور روزانه به کلسیم نیاز دارد به همین دلیل ضروری است که کلسیم را در رژیم غذایی روزانه خود قرار دهیم. مصرف کلسیم در رژیم غذایی روزانه برای تنظیم ضربان قلب و نرمی عضلات بدن مفید بوده و همچنین کلسیم در جلوگیری از تشکیل لخته‌های خونی در بدن تاثیرگذار است. پوکی استخوان در کودکان با دریافت کلسیم به مقدار کافی در غذای روزانه باعث استحکام استخوان‌ها و همچنین دندان‌ها می‌شود. دلیل تاکید بر دریافت روزانه کلسیم از طریق مواد غذایی این است که بدن ما به صورت مداوم از طریق پوست، مو، تعریق و دفع مواد زائد کلسیم از دست می‌دهد.
بهترین ماده غذایی برای دریافت کلسیم شیر است، در صورتی که کودک علاقه‌ای به خوردن شیر ندارد یا بدن کودک به لاکتوز موجود در شیر حساسیت نشان می‌دهد می‌توان از مواد غذایی دیگر که حاوی کلسیم هستند برای جلوگیری یا بهبود پوکی استخوان در کودکان استفاده کرد. برخی از مواد غذایی که دارای کلسیم بالایی هستند عبارتند از:
- پنیر
- ماست
- غلات
- کلم بروکلی
- آبمیوه‌های غنی شده با کلسیم
- اسفناج و کلم‌پیچ
- دانه‌هایی مانند چیا، کنجد و خشخاش
- بادام‌ها
تشخیص بیماری پوکی استخوان
↑تشخیص دقیق و به‌موقع پوکی استخوان در کودکان کمی دشوار است. اسکن تراکم استخوان دقیق‌ترین راه برای تشخیص زودهنگام کاهش توده استخوانی است، اما برای تشخیص واضح در کودکان باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
پزشکان معمولاً وقتی نشانه‌هایی از اسکلت شکننده در کودک وجود داشته باشد، پوکی استخوان نوجوانی را تشخیص می‌دهند. این اتفاق ممکن است زمانی نمایان شود که استخوان کودک بدون حادثه‌ای مانند سقوط بد یا آسیب‌های دیگر بشکند و کودک دارای تراکم استخوان پایین باشد.
درمان بیماری پوکی استخوان
↑پزشک متخصص کودک توصیه‌هایی را بر اساس بررسی علت پوکی استخوان در کودکان به شما ارائه می‌دهد. اگر بیماری دیگری تاثیرگذار باشد، آن را درمان می‌کند. اگر مصرف یک دارو در تشدید این بیماری اثرگذار باشد، کودک شما ممکن است بتواند داروی دیگری یا دوز کمتری مصرف کند.
هیچ یک از داروهای پوکی استخوان که بزرگسالان می‌توانند مصرف کنند برای استفاده در کودکان تایید نشده است.
محافظت از استخوان‌های کودک در برابر شکستگی بسیار مهم است. کودکان ممکن است نیاز به استفاده از عصا یا سایر تکیه‌گاه‌ها داشته باشند. همچنین ممکن است لازم باشد از انواع ورزش‌ها مانند ورزش‌های تماسی که می‌توانند باعث شکستگی شوند، اجتناب کنند.
همه کودکان، از‌جمله کودکان مبتلا به پوکی استخوان، به نوعی سبک زندگی نیاز دارند که به ساخت استخوان‌های سالم کمک کند. این سبک یک رژیم غذایی غنی از کلسیم، ویتامین D و پروتئین و تا حد امکان فعالیت بدنی ایمن است. بهتر است از مصرف کافئین خودداری کنید. بسیاری از کارشناسان همچنین پیشنهاد می‌کنند که کودکان مبتلا به پوکی استخوان حداقل هر سال یک‌بار آزمایش تراکم استخوان را انجام دهند.
نتیجه‌گیری
↑بیماری پوکی استخوان کودکان یک بیماری پنهان و نادر است که باید جدی گرفته شود. این بیماری در کودکان معمولا باعث شکستگی‌های مکرر و محدودیت‌های حرکتی می‌شود. پزشکان متخصص این بیماری معمولا پس از بروز اولین اتفاقات منجر به شکستگی استخوان‌ها در کودکان، بیماری پوکی استخوان را تشخیص می‌دهند. تشخیص به‌موقع این بیماری برای کمک به مراقبت از استخوان‌های کودکان در برابر شکستگی‌ها بسیار ضروری است. درمان پوکی استخوان در کودکان معمولا با تجویز رژیم‌های غذایی، فعالیت‌های منظم بدنی و مکمل‌های غذایی صورت می‌گیرد.
معمولا درصد بالایی از کودکان مبتلا به این بیماری به طور کامل بهبود می‌یابند، اما ممکن است مشکلات ناشی از این بیماری در کودکان باقی‌مانده و باعث برخی ناتوانی‌ها گردد.